Het ravijnjaar 2026: meer dan een financieel probleem

In veel gemeenten en zorgorganisaties klinkt dezelfde zorg: “Het ravijnjaar komt eraan.” Maar wat houdt dat precies in? En wat betekent het voor jouw informatievoorziening?

Denk aan een middelgrote gemeente die in 2026 ineens 8 miljoen euro minder ontvangt uit het Gemeentefonds. Dat betekent: projecten stopzetten, formatie herzien, en opnieuw bepalen wat écht prioriteit heeft. Zonder goed inzicht in waar geld, tijd en inzet naartoe gaan, is het onmogelijk om de juiste keuzes te maken.

In dit artikel lees je wat het ravijnjaar 2026 inhoudt, wat de impact is op informatiemanagement en vijf stappen om je organisatie nu al voor te bereiden op het ravijnjaar 2026.

Wat is het ravijnjaar 2026?

Wat betekent het woord ravijnjaar? Het klinkt niet bepaald vrolijk, en dat is het ook niet. Het ravijnjaar 2026 verwijst naar de financiële “afgrond” die dreigt voor gemeenten en zorgorganisaties door veranderende Rijksbijdragen.

Sinds 2015 ontvangen gemeenten via het Gemeentefonds geld voor o.a. jeugdzorg, de Wmo en participatie. Tijdens de coronaperiode kwamen daar tijdelijke extra middelen bij. Die steun stopt in 2026.

Voor veel gemeenten betekent dat een gat in de jeugdzorgfinanciering. Stel dat jouw gemeente jaarlijks 3 miljoen aan extra middelen ontving voor Wmo en jeugd: dat valt straks volledig weg, terwijl de zorgvraag niet daalt. De vraag is dan: waar kun je nog op sturen zonder betrouwbare informatie?

Volgens de VNG gaat het om een structurele daling van ruim 3 miljard euro per jaar. Dat is geen kleine aanpassing, maar een val in de begroting. Vandaar de naam het ravijnjaar.

Het ravijnjaar 2026: een informatievraagstuk

Het ‘ravijnjaar’ 2026 lijkt op het eerste gezicht alleen een financieel probleem. Maar het veranderende kostenplaatje komt met grote gevolgen...

As er minder geld is, moet je beter weten waar je middelen, tijd en inzet het meeste effect hebben. En juist dat inzicht ontbreekt vaak.

Zo ontdekte een gemeente onlangs dat cijfers over Wmo-aanvragen verspreid stonden in vier verschillende Excel-bestanden en systemen. Daardoor kostte het weken om betrouwbare informatie boven tafel te krijgen. Toen de raad vroeg om scenario’s voor bezuinigingen, waren die simpelweg niet op tijd klaar.

Informatie zit verspreid over afdelingen, data is niet altijd betrouwbaar of actueel, en besluitvorming leunt nog te vaak op aannames in plaats van feiten.

De impact van het ravijnjaar op IV-professionals

Voor informatiemanagers, functioneel beheerders en andere IV-professionals ligt hier een belangrijke rol om te zorgen dat er grip blijft op de situatie. Niet alleen op informatie en processen, maar ook op de continuïteit van werkzaamheden en verantwoordelijkheden binnen de organisatie.

Voorbeeld: Stel je een functioneel beheerder voor die verantwoordelijk is voor het sociaal domein. In 2026 wordt zijn team met één fte ingekrompen, terwijl de vraag naar rapportages en stuurinformatie juist verdubbelt. Zonder duidelijke afspraken over eigenaarschap en prioriteiten, loop je binnen enkele maanden vast in werkdruk en verwachtingsmanagement.

De gevolgen van het ravijnjaar verschillen per organisatie, maar de uitdaging is overal hetzelfde: meer doen met minder, zonder het overzicht te verliezen.

De drie grootste gevolgen van het ravijnjaar voor IV

1. Projecten en processen onder druk

Door het wegvallen van financiering moeten projecten opnieuw worden beoordeeld. Zonder goede stuurinformatie is het lastig te bepalen wat echt nodig is en wat kan wachten.

2. Druk op samenwerking

Als budgetten krimpen, is vaak een logisch gevolg dat afdelingen zich meer richten op hun eigen taken en belangen. Dit resulteert vaak in de welbekende eilandjes en gemeenschappelijke doelen raken daardoor sneller uit beeld. Informatievoorziening kan helpen om overzicht en verbinding te houden tussen beleid, financiën en uitvoering.

3. Behoefte aan betrouwbare data

Bestuurders moeten straks harde keuzes maken. Dat lukt alleen als de informatie waarop ze sturen klopt, compleet is en op tijd beschikbaar. Zonder dat risico’s, budgetten of effecten goed in beeld zijn, worden besluiten al snel gebaseerd op gevoel in plaats van inzicht.

Voorbereiden op het ravijnjaar: 5 stappen die je nu kunt zetten

Het ravijnjaar 2026 is nog niet aangebroken, maar de voorbereiding kan je niet vroeg genoeg mee beginnen. Wie nu zijn informatievoorziening en besluitvorming op orde brengt, voorkomt later haastwerk en stress.

Breng afhankelijkheden in kaart

Welke processen, projecten en systemen zijn (deels) afhankelijk van gemeentelijke financiering of tijdelijke middelen? Waar komen we in de knel? Dat overzicht vormt de basis voor scenario’s en risicobeheersing.

Bijvoorbeeld: veel gemeenten gebruiken nog tijdelijke applicaties die betaald zijn met incidentele rijksmiddelen. Zodra die stoppen, blijft een structureel onderhoudsprobleem over.

Werk aan datakwaliteit en actualiteit

Bezuinigen vraagt om keuzes op basis van feiten. Dat lukt alleen als data betrouwbaar en toegankelijk is. Kijk kritisch naar de brondata en naar hoe informatie door de organisatie stroomt.

Zorg voor duidelijke stuurinformatie

Bestuurders hebben behoefte aan overzicht: waar gaat het geld heen, waar liggen risico’s, wat levert beleid op? Met actuele dashboards en rapportages help je de organisatie beter onderbouwde besluiten nemen.

Breng IV op strategisch niveau

Zorg dat de IV-functie meepraat aan de bestuurstafel. Informatievoorziening is niet alleen ondersteunend, maar bepalend voor het vermogen om goed te sturen in tijden van schaarste.

Bespaar op tijd, niet alleen op geld

Financieel besparen moet, dat is duidelijk. Maar als je informatie en processen goed op orde hebt, bespaar je óók tijd en die tijd kun je gebruiken voor het werk dat echt waarde toevoegt.

IV experts helpt jou bij een goede voorbereiding op het ravijnjaar 2026

Het ravijnjaar 2026 dwingt publieke organisaties kritisch te kijken naar hun middelen, processen en informatie. Bij IV experts weten we dat informatievoorziening de ruggengraat is van elke organisatie. Of je nu werkt bij een gemeente, zorginstelling of andere overheidsorganisatie; zonder betrouwbare informatie werkt niets zoals het moet.

We helpen organisaties hun informatiemanagement versterken van procesoptimalisatie en beleidsadvies tot functioneel beheer en ondersteuning op de werkvloer. Altijd met duurzame oplossingen die écht blijven werken.

Meer weten over het ravijnjaar 2026?

Wil je weten hoe jouw organisatie zich kan voorbereiden op het ravijnjaar 2026 en hoe IV daarbij het verschil maakt?

Neem gerust contact met ons op. We denken graag met je mee.
Met minder middelen kun je alleen vooruit als je beter weet wat je doet.